Polskie Towarzystwo Meteorytowe

 
 
Achondryty marsjańskie

Są to fragmenty skał, których młody wiek wskazuje, że muszą pochodzić z większej planety. Coraz więcej dowodów potwierdza, że pochodzą one z Marsa. Należą do nich shergottyty, bardziej gruboziarniste nakhlity i oliwinowe chassignity. Często te trzy typy achondrytów określa się łącznie jako meteoryty SNC. Ponadto do marsjańskich meteorytów zaliczono stary ortopiroksenit ALH 84001.

 
Shergottyty
Są to marsjańskie odpowiedniki ziemskich bazaltów, bazaltów oliwinowych i lherzolitów.


Dar al Gani 476, Libia, 27° 21’ N, 16° 12’ E. 1 maja 1998 r. znaleziono brunatny kamień ważący 2015 g, zwietrzały, pozbawiony skorupy.

KMaG: 1,83 s; WWoG: 1,5 s; JanW: 0,800 s; KZT: 0,3 fp; KMoW: 0,112 sc; MKGW: 0,10 f+f; JSzW: 0,028 s; GMik: 0,018 f.

 

Dar al Gani 735, Libia, 27° 10’ N, 16° 10’ E. Zimą 1996/97 znaleziono pokryty polewą pustynną kamień ważący 588 g. Jest podobny do DaG 476 i być może należy do tego samego spadku, choć wydaje się mniej zwietrzały.

AZGR: 3,17 sc; MMKF: 1,65 sc; AKiW: 0,314 sc; RITc: 0,265 sc; KTKUB: 0,19 sc, 0,042 fc; SKoZ: 0,156 s; AJNH: 0,099 s; KMaG: 0,09 s; JŁuW: 0,072 sc; TŚcK: 0,065 s, 0,019 f; MPaJ: 0,063 s; JPłB: 0,046 s; GMik: 0,029 s.

 

Dar al Gani 975, Libia, 27° 20’ N, 16° 13’ E. 21 sierpnia 1999 r. znaleziono mało zwietrzały kamyk ważący 27,55 g. Ma porfirową teksturę: kryształy oliwinu w drobnoziarnistej masie głównie pigeonitu i maskelynitu, podrzędnie chromit i siarczki. Stopień szokowy S4; występują żyłki stopu. Prawdopodobnie pochodzi z tego samego deszczu co DaG 476, 489, 670, 735 i 876.

AKiW: 0,283 sc.

 

Dar al Gani 1037, Libia, 27°20,00' N, 16°13,00' E. W początkach 1999 r. znaleziono 10 kamieni ważących łącznie 4012,43 g. Największy był orientowany, z dość świeżą skorupą i ważył 3090 g. Mają porfirową teksturę: kryształy oliwinu w drobnoziarnistej masie głównie pigeonitu i maskelynitu, podrzędnie chromit i siarczki. Silne zmiany szokowe; występują żyłki i kieszenie stopu. Prawdopodobnie pochodzi z tego samego deszczu co DaG 476, 489, 670, 735, 876 i 975.

????: 1,186 ep.

 

Dhofar 019, Oman, 18° 19’ N, 54° 9’ E. 24 stycznia 2000 r. znaleziono na pustyni brunatnoszary kamień, bez skorupy, ważący 1056 g. Jest to dolerytowa skała składająca się z subhedralnych ziaren (0,2 - 0,5 mm) pigeonitu, augitu, oliwinu, i skalenia przekształconego w maskelynit. Wskutek wietrzenia na Ziemi meteoryt jest pocięty węglanowymi żyłkami.

JBaZ: 0,138 s; KZT: 0,06 s; MCiD: 0,04 s.

 

Dhofar 378, Oman, 18° 10’ N, 54° 7’ E. 17 czerwca 2000 r. znaleziono na pustyni kamyk, pokryty świeżą, czarną skorupą, ważący 15 g. Ma teksturę dolerytową lub mikrogabrową, a ziarna głównych minerałów (piroksenów i plagioklazu) mają wielkość około 1 mm. Składa się głównie z żelazistych piroksenów (augitu i pigeonitu) i szkliwa plagioklazowego z obwódkami plagioklazu na styku z piroksenami. Meteoryt znaleziono niedaleko obszaru Dhofara 19, ale prawdopodobnie pochodzi z innego spadku.

 

Los Angeles, Kalifornia, USA. Dwa kamienie, ważące 452,6 g i 245,4 g rozpoznał 30 października 1999 r. Bob Verish, gdy przeglądał na podwórku skrzynkę zebranych kiedyś kamieni. Prawdopodobnie zostały znalezione około 20 lat wcześniej na pustyni Mojave. Nieoficjalnie kamienie nazywane są osobno Los Angeles 001 i 002. Jest to bazalt marsjański z większą zawartością plagioklazu niż Shergotty i Zagami, podobny strukturalnie do QUE 94201, ale mający nieco bardziej żelazisty piroksen.

AZGR: 0,27 sc, 0,13 sc, 0,13 sc.

 

Northwest Africa 1068, Maroko. W kwietniu 2001 roku poszukiwacze z zespołu „La Memoire de la Terre” znaleźli na pustyni kamień ważący 522 g i 22 małe fragmenty; w sumie 576,77 g. Kamienie są zielonkawobrązowe i częściowo pokryte polewą pustynną; nie mają skorupy, a szczeliny wypełnione są ziemskim węglanem wapnia. Liczne są cienkie żyłki szokowe i małe wrostki stopu. Składają się z ziaren oliwinu w drobnoziarnistej masie piroksenu i maskelynitu.

JBaZ: 0,39 s.

 

Northwest Africa 1195, Maroko. A. i G. Hupe kupili 50 g fragment, odłupany od większego kamienia, pokryty charakterystyczną, cienką skórką, znaleziony przez nomadów koło Safsaf w Maroku w marcu 2002 r. Później kupili resztę tego wydłużonego kamienia mającego po połączeniu wymiary 133x43x37 mm i wagę 315 g. Meteoryt zawiera kryształy oliwinu do 4 mm w masie piroksenu niskowapniowego i maskelynitu. Kryształy oliwinu są przeważnie własnokształtne, co sugeruje, że są one fenokryształami. I kryształy oliwinu i piroksenu wykazują zonalność składu. meteoryt jest podobny do shergottytu oliwinowego DaG 476/670.

 

Northwest Africa 4766. Nazwa i klasyfikacja prowizoryczna. W 2007 r. kupiono w Tagounite, w  Maroku, kamyk ważący 47 g.

BSzW: 0,005 f.

 

Shergotty, Indie, 24° 33’ N, 84° 50’ E. Po detonacjach spadł rankiem, 25 sierpnia 1865 roku, kamień ważący około 5 kg.

JanW: 0,015 f.

 

Zagami, Nigeria, 11° 44’ N, 7° 5’ E. 3 października 1962 r. pewien mężczyzna omal nie dostał w głowę przelatującym kawałkiem Marsa. Próbował właśnie wygnać krowy z pola kukurydzy, gdy usłyszał potężną eksplozję i został przewrócony przez falę uderzeniową. Sekundy potem był kłąb dymu i głuche uderzenie i coś zakopało się w miękkiej ziemi zaledwie trzy metry od niego. Myśląc, że był to pocisk artyleryjski lub bomba, odczekał kilka minut, zanim zdecydował się zobaczyć, co to było. Na dnie ponad półmetrowego dołka znalazł czarny kamień. Został wezwany miejscowy komisarz, ważący ok. 18 kg. kamień został wydobyty i przesłany do stolicy prowincji, gdzie trafił do muzeum. Jego fragmenty rozeszły się potem po całym świecie.

OPiOA: 2,7 s; KMaG: 0,48 sc; MKGW: 0,20 f; OAUJ: 0,2 s; JJDL: 0,13 s; JAB: 0,06 s; RBoW: 0,06 f; HGwL: 0,02 fp; AKKC: 0,02 f; ŁODG: 0,02 f; SKoZ: 0,02 f+f; PŻoW: 0,01 f.

 
Nakhlity

Są to marsjańskie odpowiedniki ziemskich piroksenitów składające się głównie z augitu i oliwinu.


Nakhla, Egipt, 31° 19’ N, 30° 21’ E. Po eksplozji przypominającej trzask pioruna, rankiem 28 czerwca 1911 r., koło wioski El Nakhla el Baharia w delcie Nilu, spadło około 40 czarnych kamieni od 1813 g do 20 g, w sumie ok. 10 kg. Składają się głównie z zielonego diopsydu z dodatkiem oliwinu i niewielkich ilości skalenia. Pochodzą z Marsa.

KMaG: 0,055 fv.

 

Northwest Africa 998, Algieria lub Maroko. Adam i Greg Hupe kupili na targach w Tucson w lutym 2002 roku główną masę ważącego 456 g kamienia, który został kupiony gdzieś w zachodniej Algierii lub wschodniej części Maroka we wrześniu 2001 roku. Przed przecięciem miał on wymiary 72x65x48 mm. Jest to krucha, ciemnozielona skała z pomarańczowo-brunatnymi produktami wietrzenia, prawdopodobnie pozaziemskiego. Składa się głównie z oliwkowo-zielonego augitu oraz podrzędnie z żółtego oliwinu, ortopiroksenu, plagioklazu, tytanomagnetytu, chloroapatytu i pirotynu.

JJDL: 0,008 f; TŚcK: 0,001 f.

 
Chassignity
Są to marsjańskie odpowiedniki ziemskich dunitów składające się głównie z oliwinu.

 

Northwest Africa 2737, Maroko. W sierpniu 2000 roku poszukiwacze meteorytów znaleźli w zachodniej części Sahary kamień rozbity na dziewięć kawałków: 308 g, 128 g, 74 g, 47 g, 38 g, 6,4 g, 4,3 g, 3,3 g, 2,0 g, w sumie 611 g. Jest to kumulat z silnymi zmianami szokowymi, składający się głównie z anhedralnych i subhedralnych ziaren oliwinu, czasem poikilitowo zamkniętych w augicie. Zawartość pierwiastków śladowych jest podobna jak w meteorycie Chassigny.

TŚcK: 0,002 f+f.


 


 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W tle: meteoryt Zagami