Polskie Towarzystwo Meteorytowe

 
 
Chondryty zwyczajne L4

Litera L, od angielskiego wyrazu low = niski, oznacza niską zawartość żelaza. Meteoryty tego typu dość słabo przyciągają magnes, choć silniej niż te typu LL. Skorupa na nich jest zwykle bardziej gładka, niż na chondrytach typu H. Wnętrze meteorytu zazwyczaj jest jasnoszare, ale bywa też ciemnozielone, czy nawet czarne. Czwórka oznacza, że chondry są bardzo wyraźne, ale w cieście skalnym prawie nie ma już szkliwa, a minerały meteorytu znajdują się w równowadze chemicznej.


Açfer 056
, Algieria, 27° 28’ N, 3° 53’ E. Jeden kamień o wadze 129 g, mało zwietrzały (S3, W1/2). Brak daty znalezienia.
JStM: 25,0 ep.

Bjurböle, Finlandia, 60° 24’ N, 25° 48’ E. 12 marca 1899 r. kamień przebił lód i wbił się w muliste dno zatoki na głębokość 6 m. Wykonano specjalną studnię, aby wydobyć fragmenty, z których największy ważył 80 kg. a wszystkie razem ok. 330 kg. Sklasyfikowany ostatnio jako L/LL4.
MGPAN: 111,26 fc, 44,51 f, 13,34 fc; MWGUW: 52,30 fc; MGPIG: 37,4 f; OPiOA: 27,2 f, 4,5 f; JanW: 11,09 f; KMaG: 5,9 f;  TZwW: 2,5 f; SKoZ: 2,26 f; GMik: 1,56 f; JStM: 1,56 f; JBaZ: 1,13 f; MEPZG: 1,1 f; JPłB: 0,95 f; JSzW: 0,82 f; JDCB: 0,69 f; MKGW: 0,50 f.

Bluff (b), Teksas, USA, 29° 52’ N, 96° 56’ W. W 1878 r. znaleziono 3 mile SW od La Grange kamień ważący ok. 145 kg. Drugi kamień, 7,7 kg. znaleziono w 1896 r. Trzeci, 13,5 kg. znaleziony przed 1917 r., uznano w 1995 r. za należący do odrębnego spadku, zaliczono do typu L4 i nazwano Bluff (b) dodając do nazwy pierwszego literkę (a).
HGwL: 6,1 s.

Dalgety Downs, Australia, 25° 20’ S, 116° 11’ E. W 1941 r. rozbitą na kawałki bryłę o łącznej masie 217,7 kg znaleziono 6 mil na południe od Dalgety Downs. Dalsze okazy ważące łącznie 214 kg znaleźli w 1963 r. B. Mason i E.P. Henderson. Wykazali oni, że to chondryt. Liczne dalsze fragmenty, w sumie 40,9 kg, znalazł w 1964 r. W.H. Cleverly.
WSZ: 10,8 ep; HGwL: 10,7 ep; KMaG: 6,8 ep; KTKUB: 6,20 ep; JPłB: 3,8 ep.

Dar al Gani 323, Libia, 28° 18’ N, 15° 43’ E. W 1997 r. znaleziono mało zwietrzały kamień ważący 2711 g.
KMaG: 26,0 ep; MStP: 14,0 ep; JPłB: 12,4 sc; KTKUB: 12,00 sc.

Gold Basin, Arizona, USA, 35° 53’ N, 114° 14’ W. Emerytowany profesor Uniwersytetu Arizońskiego, Jim Kriegh, szukając złota wykrywaczem metalu, znalazł pierwszy meteoryt w obszarze wyschniętych koryt strumieni przecinających White Hills, 24 listopada 1995 r. Do listopada 1997 r. znaleziono 1484 okazów o łącznej wadze 61 kg, na powierzchni 130 km2. Największy znaleziony okaz ważył 1,52 kg.
SKoZ: 129,3 cs, 4,2 sc; JanW: 102,97 ep; KMaG: 38,4 cs; JPłB: 30,3 wcs; MWGUW: 22,8 s; WWoG: 22,6 ep; KZT: 19,4 s; MCiD: 14 ep; HGwL: 13,3 s; AKiW: 12,2 fs; KSoK: 8,4 fs; JDCB: 8,1 ep; JAB: 6.0 sc; JSzW: 4,51 s; GMik: 2,7 s; JStM: 2,0; MPPF: 1,4 s; TŚcK: 1,3 ep; JBaZ: 0,4 f; FMaP: 0,4 ep; ASPF: ts.

Goronyo, Nigeria, 13° 1,6' N, 5° 24' E. Eric Twelker kupił od poszukiwacza meteorytów w Nigerii kilkanaście fragmentów rozbitego meteorytu ważącego w całości około 11 kg. Poszukiwacz twierdził, że meteoryt ten spadł 31 października 2001 roku, ale jego opowieści nie udało się potwierdzić, a stan meteorytu wskazuje, że mógł on spaść nieco wcześniej. Dlatego uznano go za znalezisko z roku 2001. Jest nieznacznie zwietrzały (W1) z widocznymi żyłkami szokowymi (S4).
KTKUB: 32,4 s; ASPF: 12,5 s.

Haxtun, Colorado, USA, 40° 27’ N, 102° 35’ W. W sierpniu 1975 r. znaleziono na polu pszenicy silnie zwietrzały kamień, ważący ok. 15,5 kg.
MEPZG: 16,6 f; OPiOA: 13,8 ep; HGwL: 7,9 s; KTKUB: 2,71 sc; KMaG: 1,4 sc.

Jiddat al Harasis 055, Oman, 19° 39’ N, 55° 41’ E. W lutym 2004 roku znaleziono wiele zwietrzałych kamieni (W3, S2) o łącznej wadze 200 kg. Największy ważył 70 kg. Typ L4-5.
KMaG: ; MStP: 20,66 f; Zea: 19,3 cs; KBKE: 17,6 cs; JStM: 14,1 wcs.

Kendleton, Teksas, USA, 29° 27’ N, 96° 0’ W. Deszcz kamieni spadł wieczorem, 2 maja 1939 r. w Kendleton, 44 mile od Houston w Teksasie. Znaleziono 13 całych kamieni i około 15 fragmentów, w sumie 6937 g; najwiekszy ważył 1,6 kg. Uzyskano zdjęcia śladu bolidu i zebrano obserwacje jego trajektorii.
KMaG: 52,08 sc.

McKinney, Teksas, USA, 33° 11’ N, 96° 43’ W. W 1870 r., 8 mil na zachód od McKinney, znaleziono dwa kamienie, z których większy ważył 100 kg.
KMaG: 3,5 s; OPiOA: 2,0 sc; AMaW: 2,0 s; MPPF: 1,17 s.

New Halfa, Sudan, 15° 22’ N, 35° 41’ E. Nad ranem, 8 listopada 1994 roku, spadły kamienie koło wsi numer 9, 15 km na północny wschód od New Halfa. Widzieli to Khalil Mohamed Khalil i Ibrahim Hamed z tej wioski. Urząd Badań Geologicznych z Chartumu zebrał siedem większych okazów ważących od 5 kg do 100 g i wiele mniejszych; w sumie około 12 kg.
KMaG: 10,92 fs.

Nikolskoe, Rosja, 52° 33’ N, 46° 33’ E. Spadł 6 marca 1954 r. po południu. Zebrano 6 kg fragmentów.
MZWNoZUŚ: 8 s.

Northwest Africa 869. Począwszy od roku 2000 pojawiają się na meteorytowym rynku okazy z ogromnego deszczu chondrytów L, który spadł gdzieś na Saharze. Pod nazwą NWA 869 sprzedano w Maroku i poza nim tysiące podobnie wyglądających okazów o łącznej masie przekraczającej dwie tony. Wielkość poszczególnych okazów waha się od poniżej 1 grama do ponad 20 kilogramów. Jest pewne, że z tego samego deszczu pochodzą także inne meteoryty NWA, chociaż nie przeprowadzono systematycznych badań. Jest także możliwe, że niektóre meteoryty, sprzedawane jako NWA 869, nie pochodzą z tego deszczu, chociaż dealerzy są przekonani, że wygląd zewnętrzny tych meteorytów i ich struktura jest tak różna od innych meteorytów NWA, że możliwość błędu jest niewielka. Zaleca się jednak naukowcom sprawdzanie klasyfikacji meteorytów przed zaliczeniem ich do tego deszczu. Meteoryty te sklasyfikowano jako brekcję L4-6 o niewielkim stopniu zwietrzenia (W1) i stopniu szokowym S3.
KMaG: 8166,0 wcs; JStM: 1457 wcs, 65,7 ep; JSzW: 521,0 wcs, 31,6 ep; RITc: 423,0 cs; MStP: 406 cs, 123,8 ep, 23,69 hs, 7,8 cs; AKiW: 110 cs; KMaG: 81,4 cs, 15,9 ep; FMaP: 76,7 ep; JPłB: 70,8 ep; JBaZ: 53,4 s; RKoW: 46,57 ep, 26,0 cs; WSZ: 42,4 sc, 18,7 hs, 6,3 hs, 5,9 ep; Zea: 41,4 wcs; MPaJ: 37,4 wcs; GMik: 36,2 sc; MKoL: 32,9 sc; JanW: 28,96 cs, 6,02 s; JDCB: 27 ep; KSzS: 24,2 wcs; KZT: 21 cs, 15 cs, 14 cs, 6 cs; KMoW: 19,7 wcs; AZGR: 19,08 cs, 8,9 ep; SKoZ: 16,9 cs; ToGa: 15,0 cs, 4,5 cs, 4,0 cs, 4,0 cs, 4,0 cs; KTKUB: 12,75 cs, 7,60 ep; BDąT: 12,0 hs; JŁuW: 12 cs; JP: 10,4 ep; TŚcK: 8,5 s. AJNH: 7,6 sc; RRzG: 6,9 fs; MKwK: 3,36 ep.

Northwest Africa 1285. Nazwa i klasyfikacja prowizoryczna. Adam i Greg Hupe kupili w Zagorze w Maroku kamień ważący 338 g.
JanW: 2,60 s.

Northwest Africa 1290. Nazwa i klasyfikacja prowizoryczna. Adam i Greg Hupe kupili w Erfoud w Maroku 3 kamyki ważące razem 120 g.
JanW: 12,0 s, 8,4 s.

Pampa (b), Chile, 23° 12’ S, 70° 26’ W. 2 marca 1986 r. znaleziono dwie bryły ważące razem 10 kg. Sklasyfikowany jako L4/5.
HGwL: 13,7 f; KMaG: 6,8 ep.

Rupota, Tanzania, 10° 16’ S, 38° 46’ E. Około południa, 7 lutego 1949 roku rozległy się grzmoty, po czym w Rupota, 4,5 mili na wschód od Ruponda, spadł kamień ważący około 6 kg, który wbił się w ziemię na około 45 cm. Meteoryt zawiera okruchy L6 w masie L4.
KMaG: 7,65 sc.

Saratov, Rosja, 52° 33’ N, 46° 33’ E. 6 września 1918 r. po bolidzie i detonacjach spadły kamienie w okolicach miejscowości Donguz i Biełaja Gora. W sumie zebrano 328 kg. Z wyglądu bardzo podobny do Bjurböle.
KMaG: 33,5 s; MZWNoZUŚ: 22 s; OPiOA: 20,38 ep; MCiD: 16,3 s; MWGUW: 12,6 s; JAB: 9,2 s; JBaZ: 8,1 s; HGwL: 6,3 s; MKGW: 6,1 s; MWiW: 5,4 s; WWoG: 5,3 s; Awaken: 4,9 s;  GMik: 4,8 f; MPPF: 2,7 f; KBKE: 2,5 f; WSZ: 2,35 sc; SKoZ: 1,8 s; JPłB: 1,2 f; KMoW: 0,9 s; JRaT: 0,5 f; BSzW: 0,2 f; KRzL: 0,1 f+f; TŚcK: 0,01 f.

Sayh al Uhaymir 001, Oman, 20° 31’ N, 56° 40’ E. 16 marca 2000 r znaleziono tysiące meteorytów o łącznej wadze 408 kg. Sklasyfikowane jako L4/5.
MCiD: 960 ep, 74,5 cs, 73,5 sc, 44 cs; JanW: 443,0 cs, 378,0 cs, 74,0 s, 35,5 s, 21,5 cs; AKiW: 393 cs, 17 cs; RITc: 280,0 cs; KMaG: 66,7 sc; KTKUB: 54,9 cs; WWoG: 51,6 hs; MStP: 50,6 hs, 43,8 fs, 16,8 cs; Zea: 36,04 hs; JŁuW: 33 cs; ToGa: 15,1 fs; JDCB: 14 ep; KZT: 10,0 s; KSzS: 9,0 wcs; KSoK: 8,7 ep; GMik: 8,1 fs; JPłB: 8 sc, 5,1 sc; WSZ: 7,9 hs; AJNH: 7,1 sc; JBaZ: 3,7 ep; TŚcK: 2,9 ep.

Tennasilm, Estonia, 58° 2’ N, 26° 57’ E. Po pojawieniu się obłoku i detonacjach o godz. 12.00 28 czerwca 1872 r. po kilku dniach znaleziono kamień ok. 28,5 kg. Cyganie rozbili go na kawałki, ale większość z nich odnaleziono.
KMaG: 0,7 f.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W tle: meteoryt Saratov