Polskie Towarzystwo Meteorytowe

 
 
Mezosyderyty

Mniej lub bardziej jednorodna mieszanina krzemianowych okruchów z powierzchni planetki typu Westy i żelaznych fragmentów z jądra sugeruje, że pochodzą one z planetki, która stopiła się i rozwarstwiła na jądro, płaszcz i skorupę, po czym została rozbita na drobne kawałki, które wymieszały się i zlepiły ponownie. Ten ogólny obraz komplikują jednak różne, trudne do wytłumaczenia szczegóły budowy.


Bondoc, Filipiny, 13° 31’ N, 122° 27’ E. W 1956 r. znaleziono bryłę 888,6 kg. i kilka mniejszych. Jeden z okazów otrzymał Nininger w 1962 r.

KMaG: 3,3 s; MPPF: 0,7 f; JAB: 0,1 f.


Budulan, Rosja, 50° 34’ N, 114° 54’ E. Latem 1962 r. znaleziono bryłę ok. 100 kg.

JanW: 9,5 ep; KMaG: 8,0 fs; JStM: 0,6 f.


Crab Orchard, Tennessee, USA, 35° 50’ N, 84° 55’ W. W 1887 r. znaleziono 5 kamieni ważących w sumie 48,5 kg. Największy ważył. 38,5 kg.

KMaG: 2,3 fc; MPPF: 0,55 f.


Dalgaranga, Australia, 27° 43’ S, 117° 15’ E. W 1923 r znaleziono pewną liczbę małych bryłek żelaza w kraterze o średnicy 70 stóp i głębokości 11 stóp, ale zachował się tylko jeden okaz, o wadze 40 g, w kolekcji E. S. Simpsona. W 1960 roku poszukiwania wokół krateru doprowadziły do znalezienia 207 okazów o łącznej wadze 1,1 kg. Największy ważył 57 g. Połowa z nich to było utlenione żelazo, a reszta to mezosyderyty. W kraterze znaleziono 280 fragmentów ważących około 20 funtów, które okazały się bardzo zwietrzałymi mezosyderytami.

JanW: 11,97 ep, 6,50 ep; MCiD: 11,02 ep; RITc: 2,44 f; KMaG: 2,2 s; JPłB: 1,5 ep; JBaZ: 0,2 f.


Dong Uijmqin Qi, Chiny, 45° 30’ N, 119° 02’ E. W chińskiej części Mongolii, wczesnym popołudniem 7 września 1995 roku, przy bezchmurnym niebie, ludzie usłyszeli potężny hałas i zobaczyli na niebie czarny dym. Na łące znaleziono potem meteoryty ważące 88,2 kg, 38 kg i 2,6 kg. Wszystkie trafiły do Akademii Nauk w Pekinie. Mike Farmer dotarł później na miejsce spadku i udało mu się kupić jeszcze jeden okaz.

JanW: 16,8 ep.


Estherville, Iowa, USA, 43° 25’ N, 94° 50’ W. Po południu,10 maja 1879 r. po pojawieniu się jasnego bolidu i detonacjach spadło koło miasteczka Estherville w północno-zachodniej części stanu Iowa, blisko granicy z Minnesotą, kilka dużych brył o łącznej wadze ponad 700 funtów (317,5 kg), w tym 198 kg i 68,5 kg. oraz setki małych kawałków żelaza z krzemianami. W Estherville chłopak pędzący do domu krowy obok małego jeziorka mówił o prawdziwej burzy gradowej małych bryłek żelaza wpadających do wody, a przerażone krowy rozbiegły się na wszystkie strony.

WWoG: 61,6 s; MMWr: 43,65 cs, 6,80 cs; JanW: 31,3 s, 23,2 s; MGPAN: 25,44 cs; KMaG: 24,2 s; OPiOA: 12,3 cs; ASPF: 10,8 f; TŚcK: 3,0 f; MKGW: 2,6 cs; RKoW: 1,9 f; Zea: 1,58 f; ToGa: 0,6 f; GMik: 0,48 f; JPłB: 0,46 f; JŁuW: 0,42 f; KTKUB: 0,38 f; WSZ: 0,36 f; KMoW: 0,35 f; RZdS: 0,27 s; RITc: 0,25 f.


Hainholz, Niemcy, 52° 17’ N, 8° 55’ E. W 1856 r. znaleziono bryłę 16,5 kg.

MMWr: 31,20 f, MGUJ: 7,70 f.


Lamont, Kansas, USA, 38° 05’ N, 96° 02’ W. W latach czterdziestych XX wieku, między kamieniami w ogrodzeniu znaleziono meteoryt ważący 38,69 kg.

KMaG: 7,5 s; JanW: 0,581 s.


Łowicz, Polska, 52° 0’ N, 19° 55’ E. W nocy z 11 na 12 marca 1935 r. spadł na południe od Łowicza deszcz meteorytów. Dróżnik kolejowy w Lipcach, po przejściu pociągu o godz. 0.50, spojrzał na północny zachód i ujrzał dość wysoko nad horyzontem szybko powiększającą się, czerwoną kulę pędzącą ku wschodowi. Po chwili nastąpił jej wybuch i oślepiające białe światło rozjaśniło okolicę. Po kilkunastu sekundach zgasło i rozległ się huk podobny do wystrzału armatniego, który przeszedł w dudnienie zakończone trzema detonacjami.

We wsi Wrzeczko Andrzej Strugiński widział całe zjawisko stojąc na progu swej chaty. Jak mówił, najpierw zrobiło się jasno jak w dzień. Potem usłyszał huk, który przypominał mu odgłos lecącego pocisku działowego i zobaczył spadające świecące kamienie. Twierdził, że widział ich 6 czy 7. Dwa z nich, które spadły na jego podwórko w odległości 30 - 40 m. od niego, podniósł następnego dnia rano. Ważyły 125,3 g.i 108,6 g.

We wsi Reczyca gospodarzy przeraziło oślepiające światło, które znikło po kilku sekundach. Zaraz potem usłyszano huk przypominający strzały najcięższych armat, oraz warczenie i świst pojedynczych meteorytów. Niektórzy widzieli czerwone smugi świetlne zaznaczające stromy tor spadających ciał i słyszeli uderzenia o ziemię. Według ich wskazówek znaleziono jeden okaz o wadze 2726 g. i dwa mniejsze powyżej kilograma każdy.

Pierwszy meteoryt został znaleziony we wsi Krępa Podgóry na roli Stanisława Barbuchy. Była to bryła o średnicy dwudziestu kilku centymetrów, ważąca około 10 kilogramów. Gospodarz wraz z innymi rozbił ją na części. Gdy uznano, że nie zawiera nic cennego, kawałki wzięło na pamiątkę wielu mieszkańców Krępy i Domaniewic. Nie wiadomo dokładnie, co stało się z drugim największym meteorytem o wadze ok. 8,5 kg., który przy spadku pękł na trzy części. Być może jego połówką jest meteoryt w warszawskim Obserwatorium Astronomicznym.

Poszukiwania meteorytów były prowadzone metodą rozmów z miejscowymi gospodarzami i zachęcania ich do poszukiwań za pomocą brzęczącej monety. Metoda ta doprowadziła do zebrania 58 okazów meteorytu Łowicz o łącznej wadze ok. 59 kg., jak twierdzili Różycki i Kobyłecki, delegowani na teren spadku przez Towarzystwo Muzeum Ziemi, którym zawdzięczamy najwięcej informacji. Uwzględniając nierównomierne wyzbieranie meteorytów uważali, że spadło ok. 110 kg. Obszar, na którym znajdowano meteoryty, obejmuje ok. 9,2 kilometrów kwadratowych i jest wyciągnięty w kierunku zachód - wschód. Meteoryty spadały niezbyt blisko siebie. Na najlepiej przeszukanym obszarze około 1 kilometra kwadratowego w pobliżu Wrzeczka znaleziono 28 okazów o łącznej wadze ok. 6,5 kg.

OAUJ: 5670 cs, 1442 cs, 835 cs, 526 hs, 103 cs, 51,8 cs, 51,5 hs, 47,3 hs, 42,5 cs, 29,8 cs, 29,2 cs, 24,8 cs, 12,3 cs; MGUJ: 5650 cs, 2950 cs, 2380 cs, 703,5 cs, 378,7 cs, 246,9 cs, 193,5 cs, 176,0 cs, 166,0 cs, 146,3 cs, 118,8 cs, 111,3 cs, 47,1 cs, 30,5 cs, 29,8 cs, 29,1 ep, 27,5 cs, 14,6 cs, 12,5 cs, 11,2 hs, 6,2 cs, 3,3 f; OAUW: 3750 wcs; MZPAN: 2858 cs, 2810 cs, 2159 cs, 1520 hs, 1386,25 cs, 1023 cs, 724,94 cs, 480,00 cs, 442,23 cs, 442,17 cs, 441,1 cs, 406,0 cs, 166,5 f+f, 158,65 cs, 145,11 cs, 144,31 cs, 129,47 cs, 110,72 cs, 108,58 cs, 100,1 f, 88,64 cs, 69,0 cs, 58,57 cs, 42,0 hs, 56,6 cs, 53,0 cs, 47,23 cs, 41,86 hs, 35,45 cs, 34,05 f, 26,24 fc, 20,45 fc, 19,07 fp, 19,00 ep, 15,29 hs, 12,37 cs, 2,80 f, 2,67 f, 2,32 f, 1,8 fc, 1,5 s, 1,05 f, 0,76 f, 0,65 fp; OPiOA: 181,3 wcs, 110,91 ep, 21,74 hs, 16,80 sc, 13,50 hs; LOŁow: 243,2 f; MGPIG: 159 ep; MGPAN: 26,86 cs, 14,24 cs; MEPZG: 26,6 wcs; MMWr: 18,0 s; MWGUW: 16,5 ep; LChG: 13,6 f; KMaG: 7,3 sc; JAB: 6,9 ep; MKGW: 2,64 sc, 1,93 sc; TŚcK: 2,18 s, 0,0076 f; AKKC: 2,0 f; MPPF: 1,12 ep; KRdK: 1 ep, JBaZ: 0,95 ep; JStM: 0,2 f; SKoZ: 0,15 fc; MKoL: 0,12 f; KSoK: 0,05 f; ASPF: ts.


Mincy, Missouri, USA, 36° 33’ N, 93° 6’ W. Znaleziony w 1857 r. Twierdzi się, że bryła ok. 90 kg. spadła w 1857 r. 11 mil SE od Forsyth, skąd została zabrana na farmę w Newton County, Arkansas.

MGPAN: 81,94 s.


Mt. Padbury, Australia, 25° 40’ S, 118° 6’ E. W 1964 r. znaleziono 272 kg fragmentów.

KMaG: 4,0 cs; KTKUB: 2,83 cs; BDąT: 1,8 sc; JAB: 1,7 ep; RKoW: 1,6 ep; HGwL: 1,5 cs; TZwW: 1,3 f; JStM: 1,1 hs; ŁODG: 0,6 ep.


Northwest Africa 1242 (As Sarir), Libia. 27° 33’ N, 21° 27’ E. W 1985 roku dwa pokryte świeżą skorupą okazy mezosyderytu, ważące razem 7 kg, znaleźli koło wsi Gillio pracownicy wydobywający ropę. W 1998 roku kupił je pewien dealer i dał do sklasyfikowania. Komisja Nazewnictwa zaliczyła je do meteorytów NWA mimo, że miejsce znalezienia jest znane i znajduje się poza tym obszarem. W 1995 roku w „Mineralia Slovaca” ukazał się artykuł o mezosyderycie As Sarir, którego okazy, pokryte świeżą skorupą, ważące 20 kg, 5,48 kg i 2,23 kg znaleziono w tej samej okolicy. Autorzy artykułu nie zgłosili jednak meteorytu do Komisji Nazewnictwa.

JanW: 41,75 ep, 1,45 s; MCiD: 1,85 s; TŚcK: 1,579 s; JPłB: 1,4 s; RKoW: 1,2 s; JŁuW: 1,12 s; KMaG: 1,1 ep; HGwL: 0,2 ep; WWoG: 0,2 s; RITc: 0,15 s.


Northwest Africa 1827, Maroko. W czerwcu 2003 roku marokański dealer kupił w Rissani kompletny meteoryt żelazno-kamienny (877 g) dla Nelsona Oakesa. Meteoryt jest przeważnie średnioziarnisty z dużymi fragmentami ortopiroksenu i plagioklazu, zwykle otoczonymi przez obszary z dużą zawartością metalu. Składa się głównie z ortopiroksenu z około 10% objętościowo metalu. Zawiera troilit, chromit, merrillit i z rzadka duże okruchy anortytu. Duże okruchy ortopiroksenu są bardziej magnezowe niż dominujące średniej wielkości ziarna. Chociaż ten okaz przypomina bardziej diogenit z dużą zawartością metalu niż mezosyderyt, badania porównawcze, przeprowadzone przez T, Buncha, tego okazu, NWA 1879 i podobnych meteorytów dostarczonych przez A. Jambona i M. Farmera pokazały, że wszystkie one są częściami dużego, niejednorodnego mezosyderytu (łączna waga ponad 22 kg) z rzadko występującymi okruchami eukrytowymi i diogenitowymi.

JanW: 18,35 s.


Northwest Africa 1878, Maroko. W czerwcu 2003 roku marokański dealer kupił w Zagorze cały, pokryty skorupą meteoryt, ważący 1374 g, dla Adama i Grega Hupe. Meteoryt jest dość gruboziarnisty, niezbrekcjowany, z mniej więcej równymi ilościami metalu i krzemianów. Metal składa się z kamacytu otaczającego zaokrąglone ziarna taenitu. Część kamienna składa się głównie z ortopiroksenu, pewnej ilości pigeonitu i niewielkich ilości anortytu, chromitu, krzemionki, merrillitu, troilitu i rzadko ilmenitu. Prawdopodobnie pochodzi ze wspólnego spadku z NWA 1817.

JanW: 2,50 s.


Northwest Africa 1879, Maroko. W czerwcu 2003 roku dwa bardzo świeże, całkowite, pokryte skorupą meteoryty kupiono w Erfoud dla Adama i Grega Hupe. Składają się z ortopiroksenu (45%), plagioklazu (15%), metalu (20%), troilitu (12%), chromitu (8%) i niewielkiej ilości merrillitu. Skład ortopiroksenu i plagioklazu jest typowy dla mezosyderytów mimo braku brekcjowej struktury. Prawdopodobnie oba okazy pochodzą ze wspólnego spadku z NWA 1827.

JanW: 1,70 s.


Northwest Africa 1927. W marcu 2003 roku Mike Farmer kupił kamyk ważący 14,3 g.

KMaG: 7,24 ep.


Northwest Africa 2924. W 2005 roku znaleziono w Algierii kilka tysięcy okazów o łącznej wadze ponad 180 kg. Największy ważył około 5 kg, większość to okazy poniżej 200 g. Drobnoziarnista, zbrekcjowana, bazaltowa masa (poniżej 0,5 mm) zawiera większe ziarna oliwinu i pigeonity (do 2,5 mm). Nieregularne ziarna metalu są przeważnie poniżej 2 mm z wyjątkiem skupień metalu i rzadkich nodul centymetrowej wielkości zawierających pigeonit. Duża cześć okazów jest u Farmera.

JanW: 8,33 s.


Northwest Africa 2932. W 2005 roku kupiono w Erfoud w Maroku nieco zwietrzały (W2) kamień ważący 206 g. Zawiera duże nodule metalu. Pasuje do NWA 2924.

AZGR: 38,26 hs; JanW: 23,4 cs; MStP: 7,16 hs; JPłB: 5,52 ep; RKoW: 4,48 ep.


Vaca Muerta, Chile, 25° 45’ S, 70° 30’ W. W 1861 r. znaleziono bryły aż do 25 kg. na pustyni Atacama. Donosi o tym Ignacy Domeyko, który potem jedną z nich, o wadze 20 kg. przekazał w darze krakowskiej Akademii Umiejętności. Dalsze okazy znaleziono w 1888 r. Dokładne przeszukanie terenu przeprowadzono dopiero niedawno znajdując ponad 3 tony tego meteorytu.

MGPAN: 20000,0 cs, 12,65 ep; MWGUW: 118,1 ep, 10,6 f; JanW: 82,0 ep, 16,6 cs, 14,9 ep, 11,9 cs, 5,40 s, 4,87 s; MGUJ: 56,9 f, RBoW: 50,5 ep; AKiW: 48 wcs; MCiD: 44,0 fs; KMaG: 35,4 fs; JAB: 34,5 ep, 4,1 ep; MKGW: 26,3 s, 6,0 ep; JŁuW: 23,4 wcs; JSzW: 21,1 ep; KSoK: 20,8 s; GMik: 15,6 wcs; OPiOA: 15,06 s, 10,66 s; MEPZG: 15,0 s; ASPF: 14,8 ep; AKoW: 12,9 ep; MMWr: 12,7 s; KTKUB: 12,6 ep; WWoG: 12,0 hs; MStP: 11,6 wcs, 4,88 sc; MPaJ: 11,6 ep; SKoZ: 11,5 s; PTuK: 11,1 ep; WSZ: 10,9 hs, 2,03 sc, 1,30 sc; JStM: 9,7 s; AJNH: 9,6 ep; JDCB: 8,4 s; RITc: 7,8 hs, 5,1 hs; RRzG: 7,6 ep; TCeŁ: 7,5 ep; JJDL: 7,5 s; MWiW: 7,2 s; KZT: 7,0 ep, 6,7 ep; KSzS: 6,7 s; JPłB: 6,5 ep; ToGa: 6,5 ep; JBaZ: 6,3 s; MKoL: 5,3 ep; BDąT: 4,4 s; BSzW: 3,3 s; TŚcK: 3,3 s; NAWPI: 2,8 ep; HGwL: 2,5 ep, 2,3 ep; ŁODG: 1,9 s; RZdS: 1,9 f; PSoO: 1,5 s; TZwW: 1,5 s; KBKE: 0,5 ep; PiOAG: 0,5 f.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W tle: meteoryt Estherville